Ўтган йили АйТи ва алоқа компаниялари Беларус иқтисодиётининг асосий тўсиқларига айланди.

Бундай компанияларнинг фойдаси ўтган йили пасайди, хорижий инвестициялар эса беш йил аввалги даражага тушди.

Секторнинг 2023 йил учун ЯИМ ўсишига салбий ҳиссаси минус 0,9 фоизни ташкил этди. Жорий йилда ҳам ахборот-коммуникация соҳаси иқтисодий ўсиш суръатларини тўхтатишда давом этмоқда.

Лекин ижобий томонлари ҳам бор. Биринчидан, АКТнинг ЯИМ динамикасига салбий таъсири, агар 2023 йил ва 2024 йил бошини солиштирадиган бўлсак, нисбатан камроқ, январ учун - минус 0,3 фоизни ташкил этди. Иккинчидан, ахборот-коммуникация соҳаси энди иқтисодиётнинг ягона тормози эмас, балки қурилиш ҳам шу қаторда.

АйТи компанияларнинг аксарияти рўйхатдан ўтган Минскда вазият бошқача. Бу ерда “ахборот ва коммуникация” иқтисодий ўсишни тўхтатиб турувчи ягона тармоқдир. Жорий йилнинг январ ойида АКТнинг салбий ҳиссаси минус 0,8 фоизни ташкил этди. Таққослаш учун, бутун 2023 йил учун сезиларли даражада юқори бўлган - минус 2,7 фоиз.

Ўтган йилнинг кузида Иқтисодиёт вазири ўринбосари Андрей Картун АйТи соҳасида тикланиш тенденцияси ҳақида гапирди. Эҳтимол, 2024 йилнинг биринчи чораги натижаларига кўра хулосалар чиқариш мумкин.

Шу билан бирга, ялпи ички маҳсулотда ахборот-коммуникация соҳасининг улуши пасайишда давом этмоқда. 2023 йил январ ойида улуш 5,4 фоизни, 2023 йил январ-декабрда - 4,5 фоиз ва 2024 йил январ охирида - аллақачон 3,8 фоизни ташкил этди.

Айтганча, Евроосиё тараққиёт банки таҳлилчилари 2024 йилда Беларусда иқтисодий ўсишнинг секинлашишини башорат қилмоқдалар.

Уларнинг ҳисоб-китобларига кўра, жорий йилда ялпи ички маҳсулот 2 фоизга ўсади (2023 йил охирида у 3,9 фоизга ўсган). Иқтисодиётни чеклайдиган омиллар орасида таҳлилчилар билвосита технология секторини тилга олишди. Ялпи ички маҳсулот ўсишининг секинлашиши "иш билан бандликнинг пасайиши, таъминот занжирларининг мураккаблиги ва технологияга киришнинг кучайиши" туфайли кутилмоқда.

Биз 2023 йилда АйТи ва коммуникация соҳасидаги асосий молиявий кўрсаткичлар қандай ўзгарганини кўриб чиқдик.

Ахборот-коммуникация соҳаси компаниялари 10 миллиард рублдан ортиқ даромад олди. Аммо 2022 йилга нисбатан даромад 3,4 фоизга камайди.

Бу ерда фаолиятнинг энг яхши 15 тури: 2023 йил учун даромад фақат "ахборот ва алоқа" ва молиявий ва суғурта фаолияти билан шуғулланадиган компанияларда камайди.

Фойда ва зарар

Ахборот ва коммуникация компанияларининг фойдаси ҳам бироз камайди. Ўтган йили улар 1,6 миллиард рублдан ортиқ соф фойда олишди. Бу 2022 йилга нисбатан деярли 4 фоизга кам.

Муваффақиятсизлик тўртинчи чоракда содир бўлди. Негаки, йилнинг биринчи ярмида ҳам, 2023 йилнинг тўққиз ойида ҳам ахборот ва коммуникация компаниялари 2022 йилга нисбатан соф фойданинг умумий ўсишини кўрсатди.

Яна бир факт ҳам диққатга сазовор. АйТи ва алоқа соҳасидаги соф фойда 2020 йилдан буён барқарор равишда пасайиб бормоқда.

Ахборот ва коммуникациялар соҳасида 24 та зарар кўраётган компания (2023 йил охирида) мавжуд эди. Уларнинг умумий зарари 41 миллион рублдан ошди, бу 2022 йил охирига нисбатан 15 фоизга кам.

Инвестициялар

Тўғридан-тўғри АйТи соҳасига хорижий инвестициялар бўйича, кетма-кет иккинчи йил тўлиқ муваффақиятсизликка учради. 20йилда инвестициялар қарийб 30 фоизга, ўтган йили қарийб 40 фоизга ёки 160 миллион долларга камайди.

Ўтган йил давомида АйТи соҳасига йўналтирилган хорижий сармояларнинг умумий ҳажми 233,6 миллион долларни ташкил этди. Инвестициялар деярли 2018 йил даражасига тушди.