Ўзбекистон IT соҳаси рекорд даражадаги ўсиш суръатларини намойиш этмоқда. Мамлакат ўз салоҳиятини муваффақиятли амалга оширишда давом этмоқда ва хорижий компанияларни жалб қилиш учун тобора кўпроқ имкониятлар яратмоқда — IT Park бу натижаларни инфографикалар, рақамлар ва фактлар кўринишида тақдим этди.

2023 йилнинг 1-чорагидаги маълумотлар IT соҳаси ижобий динамикани сақлаб қолганлигини кўрсатди.

IT Parkда резидентлик

Масалан, 2023 йилнинг 1-чораги якунлари бўйича резидентлар томонидан кўрсатилган хизматларнинг умумий ҳажми 2381,0 млрд сўмни ташкил этди. Ўтган йилнинг шу даврига нисбатан IT Park резидент компаниялари томонидан кўрсатилган хизматлар ҳажми 292 фоизга ошди. Таққослаш учун: 2021 йилнинг 1-чорагидаги маълумотлар 438,6 млрд сўмни, 2022 йилда эса 814,0 млрд сўмни ташкил этди.

Йўналишлар бўйича ҳажм қуйидагича тақсимланди:

• дастурлаш — 1 358,4 млрд сўм;
• қайта ишлаш — 839,9 млрд сўм;
• таълим — 25,6 млрд сўм;
• BPO — 157,1 млрд сўм.

IT Park резидентлари экспорти ҳажми ўтган йилнинг 1-чорагига нисбатан 327 фоизга ошиб, 57,2 миллион долларни ташкил этди. Шундан 48 фоизи АҚШга, қолганлари эса Буюк Британия (15 фоиз), Сингапур (10 фоиз), МДҲ мамлакатлари (10 фоиз) ва бошқаларга (17 фоиз) тўғри келади.

2023 йил охирида экспорт ҳажми 300 миллион долларга етиши кутилмоқда.

Жорий йилнинг биринчи чорагида IT Park резидентлари сони 1 262 та компанияни ташкил этди, улардан:

– 876 та резидент Тошкент шаҳрида, қолган 386 таси вилоятларда рўйхатдан ўтган;

– 382 та корхона экспорт учун ишлайди;

– 172 та – BPO компанияси;

– 256 та компания IT соҳасида таълим хизматларини кўрсатади;

– хорижий капитал иштирокидаги компаниялар — 185 та.

Резидентларнинг асосий улуши қуйидаги йўналишларда ишлайди:

• дастурий таъминотни ишлаб чиқиш ва қўллаб-қувватлаш (61 фоиз);
• маълумотларни қайта ишлаш (5 фоиз);
• IT-таълим (20 фоиз);
• BPO (14 фоиз).

Биринчи чоракда 207 та компания IT Park резиденти статусини олди, улардан 61 таси экспортёр бўлиб, жорий йил охирига қадар экспорт ҳажми $55 миллион ташкил этилиши режалаштирилган.

Шу билан бирга, 71 та компанияга резидент статуси берилмаган, 63 та компания эса шартномада кўрсатилган мажбуриятларни бажармаганлиги, яъни фаолият тўғрисида маълумот бермаганлиги, шунингдек мажбурий ажратмаларни тўламаганлиги учун ушбу статусдан маҳрум қилинган. Шунингдек, ушбу компанияларга нисбатан берилган имтиёзларни бекор қилиш ва давлат бюджетига солиқ тўлаш бўйича мажбуриятларни тиклаш тўғрисида солиқ органларига билдиришнома юборилган.

Бундан ташқари, тақдим этилаётган имтиёзлар туфайли IT Park резидентлари қўшимча иш ўринларини яратиб, мамлакатимизда IT-мутахассислар сонини кўпайтиришмоқда. Шундай қилиб, жорий йилнинг 1-чорагида резидент компанияларда 2 100 дан ортиқ иш ўрни яратилди. Ишга жойлашган мутахассисларнинг умумий сони 20 000 нафардан ошди, бу 2022 йил охиридаги кўрсаткичга нисбатан 12 фоиз кўпдир.

Эслатиб ўтамиз, IT Park резидентлари IT-компаниялар ва IT-ўқув марказлари бўлиб, улар бир қатор муҳим имтиёзларга эга бўлиши мумкин:

• даромад солиғи — 7,5 фоиз;
• корпоратив солиқ — 0 фоиз;
• ягона ижтимоий тўловлар — 0 фоиз;
• товарларни ўз эҳтиёжлари учун импорт қилишда божхона тўловлари — йўқ.

Шунингдек, IT Park резидентлари хорижий мутахассислар ва таъсисчиларга иш ҳақи ва дивидендларни экспорт тушумлари доирасида халқаро тўлов карталарига нақд пулсиз шаклда хорижий валютада тўлаш ҳуқуқига эга. Бундан ташқари, IT Park резидентларига Виртуал офис хизмати тақдим этилади, бу эса офисни ижарага олмасдан масофадан туриб ишлаш имкониятини беради.

Стартап экотизимининг ривожланиши

IT Park томонидан (шу жумладан, бошқа ташкилотлар билан ҳамкорликда) стартапларни қўллаб-қувватлашга қаратилган 8 та тадбир ва 5 та дастур ташкил этилди, улардан энг йириклари:

“Plug and Play Uzbekistan” акселерация дастурининг биринчи тўлқини

“AloqaTechLab” корпоратив акселераторининг иккинчи тўлқини

“Tumaris.Expo” халқаро стартаплар кўргазмаси

2023 йилнинг 1-чорагида Ўзбекистон стартаплари давлат органларидан 17 миллиард сўмдан ортиқ маблағ олишга муваффақ бўлди. Шу билан бирга, Жиззах стартаплари — 12 миллиард сўмдан ортиқ, Навоийдаги лойиҳалар — 1,4 миллиард сўмдан ортиқ ва Бухоро стартаплари — 1,3 миллиард сўмдан ортиқ маблағ олишди. Жорий йилнинг 1-чораги учун хорижий молиялаштириш суммаси 1 миллион 904 минг долларга етди.

“AloqaVentures” корпоратив венчур фонди билан ҳамкорликда “Алоқабанк” “AloqaTechLab” корпоратив акселераторининг иккинчи тўлқини ишга туширилди, у стартапларни кўпайтириш ва такомиллаштириш бўйича 3 ойлик интенсив дастурни ўз ичига олади ҳамда турли соҳалардаги тажрибали хорижий ва маҳаллий тренинглар, шунингдек, стартапларга савдо ва бошқа асосий кўрсаткичларнинг тез ўсишини таъминлашга ёрдам берувчи трекерлар билан 1:1 сессиялардан ташкил топди. Сунъий интеллект, катта маълумотлар, молиявий ва корпоратив технологиялар соҳасидаги 16 та стартап ушбу акселератор иштирокчиси бўлди.

Эслатиб ўтамиз, ушбу стартапларни қўллаб-қувватлаш ташаббуси доирасида ўтган йили 26 та стартап дастурни муваффақиятли якунлаган, Beatify, The Mind ҳамда Cradle стартаплари эса жами 250 000 АҚШ доллари миқдорида сармоя жалб қилган.

Қолаверса, 2023 йил Ўзбекистон стартапларининг халқаро танловлардаги ғалабалари билан бошланди:

• Ўзбекистоннинг Tass Vision ва Billz стартаплари Silkway 2023* финалчилари бўлди.

*Google for Startups ва Astana Hubdan Silkway 2023 — бу акселерация дастури бўлиб, унинг доирасида иштирокчилар ўз бизнесларини ривожлантириш, Google for Startups ва Astana Hubдан менторлик ва тренинглар олиш имконига эга бўлишди.

• Бутунжаҳон ҳукуматлар саммити доирасида БАА ҳукумати томонидан ташкил этилган “Best Global M-Gov Award” танловида Ўзбекистон номидан қатнашган “Donʼt waste”* стартапи иштирокчилари 500 000 дирҳам (136 000 АҚШ доллари) миқдорида мукофот олдилар.

*“Donʼt waste” — ортиқча озиқ-овқат ва истеъмол молларини ташлаб юбормасдан, самарали фойдаланишни ташкил этиш, уларни топишга муҳтожлар учун навигатор вазифасини бажаришга қаратилган лойиҳа.

• “Plug and Play Uzbekistan”* акселерация дастурининг биринчи тўлқинида иштирок этиш учун Sug‘urta Bozor, Paylov, Didox, Finiso.io, Smartup X, UYSOT, Ruby Fleet, botcommerce, Beautify, Mazzami, Mohirdev, Monetary, Royal Taxi, Mento, Tass Vision, Pivot Ad каби Ўзбекистон стартаплари танлаб олинди, 120 дан ортиқ стартаплар ушбу дастур учун ариза топширди.

*Plug and Play Tech Center — штаб-квартираси Кремний водийсида жойлашган глобал инновацион платформа. Уларнинг дунёдаги 50 дан ортиқ мамлакатларда, жумладан, Ўзбекистонда ваколатхоналари мавжуд. Қабул қилинган стартаплар Марказий Осиёдаги корпорациялар ва давлат идоралари билан ишлаш имкониятига эга бўладилар, шунингдек, уларга халқаро бозорга чиқиш ва инвестицияларни жалб қилишда ёрдам берадилар.

IT-таълимни ривожлантириш

IT соҳасини ривожлантиришнинг муваффақияти саводли аҳолига, айниқса ёшларга боғлиқ. IT Park томонидан саводхонлик ва умуман IT маданиятини оширишда ёрдам берадиган қатор чора-тадбирлар амалга оширилди.

Хусусан, 2023 йилнинг 1-чорагида IT Parkнинг 205 та IT-марказида 7 395 киши таҳсил олди, улардан 2 280 нафари — давлат хизматчилари, 5 115 нафари — 30 ёшгача бўлганлар.

Бундан ташқари, “One Million Uzbek Coders” лойиҳасининг иккинчи босқичига старт берилди, унинг доирасида 1 миллиондан ортиқ киши Coursera платформасидаги 240 дан зиёд етакчи халқаро компаниялар ва таълим муассасаларининг нуфузли IT курсларидан фойдаланиш имкониятига эга бўлади. Жорий йилнинг биринчи чораги якунига кўра, платформада 37,6 мингдан зиёд шахс рўйхатдан ўтган, улардан 24 мингдан зиёди бугунги кунда фаол ўқимоқда. Шуниси диққатга сазоворки, талабаларнинг 39 фоизи — қизлар. Math&Data (74 фоиз) таҳсил олиш учун энг оммабоп йўналишга айланди, ундан кейинги энг оммалашган йўналишлар: дастурлаш (12 фоиз), Soft skills (11 фоиз), сунъий интеллект (2 фоиз) ва булут технологиялари (1 фоиз).

Шу билан бирга, ўқув марказлари, ёш ўғил-қизлар IT Bilim Markazi орқали ўқиш учун мақсадли кредит олиб, IT соҳасида ўқиш имкониятига эга бўлишди. Шундай қилиб, 1-чоракда ушбу марказ B2C ва B2B секторларида фаол ўсишни кўрсатиб, 768,5 миллион сўмлик мақсадли кредитлар олган 70 нафардан зиёд талабаларни ҳамда ишга жойлаша олган 200 дан зиёд талабаларни қамраб олди. Айни пайтда bilgi.uz платформасида 20 дан зиёд ўқув марказлари ва 150 та курслар мавжуд бўлиб, улар учун ҳар бир киши муддатли тўлов орқали ўқиш учун мақсадли кредит олиши мумкин.

IT Park Universityда жорий йилнинг 1-чорагидаги бакалавр дастурлари бўйича жами талабалар сони 263 нафарни ташкил этиб, улардан 201 нафари — йигитлар, 62 нафари — қизлар. Шунингдек, 113 нафар талаба ҳозир Foundation дастурида. 1-босқичдаги энг муваффақиятли 8 нафар талаба эса Латвия, Литва ва Полшада амалиёт ўтамоқда. Университет 2023-2024 ўқув йилида 500 нафар талабани қабул қилишни режалаштирмоқда.

2023 йилнинг биринчи чорагида 111 нафар ёшлар халқаро IT сертификатларини олиш учун қилган харажатларини муваффақиятли қоплай олишди, жами 196 миллион сўмдан ортиқ маблағ тўлаб берилди. Шу билан бирга, компенсацияланган халқаро IT сертификатлари рўйхати 184 тадан 216 тага кўпайди ва ҳозирда уларнинг 139 таси профессионал, 49 таси ўрта ва 28 таси бошланғич сертификатлардир.

Ҳудудий ривожланиш

Жорий йилнинг 1-чорагида IT Park Тошкент вилоятидаги ҳудудий филиали ва Қорақалпоғистон Республикасидаги филиали учун қўшимча бино ҳамда Қашқадарё ва Хоразм вилоятларида 2 та IT-академияси очилди.

Халқаро фаолият

Жорий йилда IT Parkни ривожлантиришнинг асосий йўналиши халқаро алоқаларни ўстириш ва мустаҳкамлашга қаратилган. 2023 йилнинг 1 чорагида IT Park делегациялари 7 мамлакатда (Германия, Испания, Буюк Британия, БАА, Ҳиндистон, Қозоғистон, Сингапур) ишбилармонлик ташрифи билан бўлди.

6 та халқаро тадбирда иштирок этилиб, хорижий компания ва ташкилотлар билан 39 та ишбилармонлик учрашувлари ташкил этилди. Худди шу даврда IT Park жамоаси 30 дан ортиқ давлатдан келган хорижий вакиллар билан 120 дан ортиқ юзма-юз ва масофавий учрашувлар ўтказди. Кўплаб музокаралар натижасида қўшма лойиҳалар, меморандумлар имзоланди ва 30 дан ортиқ хорижий компаниялар Ўзбекистонга жалб этилди.