Bugungi kunda texnologiyalar tez sur’atlar bilan rivojlanib, insoniyat hayotida buyuk o‘zgarishlar sodir bo‘lishiga va yanada taraqqiy etishiga sabab bo‘lmoqda. Biroq mazkur sharoitda nafaqat texnologiyalar rivojlanmoqda, balki COVID-19 epidemiyasi tufayli dunyoda yana ko‘p narsa o‘zgardi, ta’bir joiz bo‘lsa odamlarning hayot tarzi va fikrlashi ham anchaginia o‘zgardi. Xususan, IT mutaxassislari ertaga kontaktsiz dunyoda ularning roli o‘zgarmasligini anglashdi. Shu boisdan, 2022-23-yillarda IT mutaxassislari doimiy ravishda o‘z ustilarida ishlab, izlanib ilm o‘rganishlari, bilim yo‘nalishlarini o‘zgartirishlari va qayta o‘rganishlari talab etiladi (agar xohlamasalar ham, zarurat tufayli).

Sun’iy intellekt 2022-yilda tabiiy tillarni qayta ishlash va mashinani o‘rganishni rivojlantirish bilan yanada kengayishi kutilmoqda. Sun’iy intellekt bizni yaxshiroq tushunishi va ushbu texnologiya yordamida murakkabroq vazifalarni bajarishi mumkin. Taxminlarga ko‘ra, 5G kelajakda bizning yashash va ishlash tarzimizda inqilob yasaydi.

Xo‘sh, bu biz uchun nimani anglatadi? Bu rivojlanayotgan texnologiyalar va eng so‘nggi texnologiya tendensiyalaridan xabardor bo‘lish zarurligini anglatadi. Keling, ushbu maqolamizda 2022-yildagi eng yangi texnologiya yo‘nalishlariga to‘xtalib o‘tamiz.

Yangi texnologiyalar ro‘yxatining 1-pog‘onasini «Hisoblash quvvati» egallab turmoqda:

1. Hisoblash quvvati

Hisoblash quvvati, deyarli har bir qurilma va jihozlar kompyuterlashtirilgan raqamli davrda, allaqachon o‘z o‘rnini egallagan. Shu boisdan, ma’lumotlarga oid fanlar bo‘yicha mutaxassislar hozirda qurilayotgan hisoblash infratuzilmalari kelgusi yillarda faqat yaxshi tomonga o‘zgarishini bashorat qilmoqdalar. Shu bilan birga, bizda allaqachon 5G tarmoqlari mavjud bo‘lib, qo‘llarimiz hamda atrofimizdagi qurilmalarda ko‘proq quvvat bilan 6G davriga tayyorlik ishlari olib borilmoqda. Shuningdek, hisoblash quvvati sanoatda ko‘proq texnologik ish o‘rinlarini yaratmoqda, ammo nomzodlardan ega bo‘lish uchun maxsus malaka talab etilmoqda. Ma’lumotlarga oid fanidan robototexnika va IT boshqaruvigacha bu soha har bir mamlakatda bandlikning eng katta foizini ta’minlaydi. Bizning qurilmalarimizga qanchalik ko‘p hisoblash kerak bo‘lsa, shuncha ko‘p texniklar, IT guruhlari, aloqa menejerlari va mijozlarga xizmat ko‘rsatish iqtisodiyoti gullab-yashnaydi.

Qurilmalarimizga qancha ko‘p hisoblash resurslarini joylashtirsak, shuncha ko‘p texnologiya, IT-guruhlar, aloqa menejerlari va mijozlarga xizmat ko‘rsatish tejamkorligi oshadi.

Bugungi kunda siz o‘rganishingiz mumkin bo‘lgan ushbu sohadagi muhim bo‘limlardan biri bu RPA, ya’ni Robotik jarayonlarni avtomatlashtirish. Simplilearnda RPA sizni IT sohasida yuqori maoshli rolga o‘rgatishi mumkin bo‘lgan hisoblash va avtomatlashtirish dasturlari haqidadir. RPAdan keyin maqsad qilishingiz mumkin bo‘lgan eng yaxshi ishlar quyidagilar hisobalanadi:

Ma’lumot olish;

AI muhandisi;

Robototexnika tadqiqotchisi;

AI arxitektori;

Robototexnika dizayneri.

«Aqlli qurilmalar» yangi texnologiyalar ro‘yxatining 2-o‘rnini egallab turibdi:

2. Aqlli qurilmalar

Sun’iy intellekt bizning dunyomizni yanada aqlli va qulaylashtirishda muhim rol o‘ynadi. U nafaqat odamlarga taqlid qiladi, balki hayotimizni muammosiz va sodda qilish uchun qo‘lidan kelganini qiladi. Ushbu aqlli qurilmalar 2022-yilda va undan keyin ham qoladi, chunki ma’lumotlar olimlari AI uy robotlari, maishiy texnika, ish qurilmalari, taqiladigan qurilmalar va boshqalarda ishlaydi! Deyarli har bir ish bizning ish hayotimizni yanada qulayroq qilish uchun aqlli dasturiy ilovalarga muhtoj. Aqlli qurilmalar IT sohasiga yana bir qo‘shimcha bo‘lib, ko‘proq kompaniyalar raqamli tizimga o‘tayotgani sababli yuqori talablarni keltirib chiqarmoqda. Deyarli har bir yuqori darajadagi ish muvaffaqiyatga erishish uchun bugungi kunda IT va avtomatlashtirishni yaxshi bilishni talab qiladi.

Shuning uchun Simplilearnning RPA kursi IT, marketing yoki menejment sohalarida karerangizda mukammallikka erishish uchun ushbu ko‘nikmalarni egallashga yordam beradi. Quyida siz boshlashingiz mumkin bo‘lgan eng yaxshi ish joylar keltirib o‘tilmoqda:

IT menejeri;

Ma’lumotlar bo‘yicha olimlar;

Mahsulot sinovchilari;

Mahsulot menejerlari;

Avtomatlashtirish muhandislari;

IT tadqiqotchilari.

«Datafication», ya’ni «Ma’lumot to‘plash/almashish» texnologiyasi ro‘yxatning kuchli uchligidan joy olgan:

3. Ma’lumot to‘plash (almashish)

Ma’lumot almashish – bu shunchaki hayotimizdagi hamma narsani ma’lumotlar bilan ishlaydigan qurilmalar yoki dasturiy ta’minotga aylantirishdir. Xulosa qilib aytganda, Ma’lumot to‘plash – bu inson ishlari va vazifalarini ma’lumotlarga asoslangan texnologiyaga o‘zgartirish. Smartfonlarimiz, sanoat mashinalarimiz va ofis ilovalarimizdan tortib, sun’iy intellekt bilan boshqariladigan asboblar va boshqa hamma narsada ma’lumotlar biz eslay olmaganimizdan ham uzoqroq saqlanadi! Shunday qilib, bizning ma’lumotlarimizni to‘g‘ri saqlash va xavfsiz saqlash uchun u bizning iqtisodiyotimizda talab qilinadigan zaruratga aylandi.

Ma’lumotlarni to‘plash IT-mutaxassislari, ma’lumotlar bo‘yicha olimlar, muhandislar, texniklar, menejerlar va boshqa ko‘p narsalarga bo‘lgan ehtiyojni oshiradi. Bundan ham foydalisi shundaki, texnologiyani yaxshi biladigan har bir kishi ushbu sohada ish topish uchun ma’lumotlar bilan bog‘liq mutaxassisliklar bo‘yicha sertifikatlanishi mumkin. Ma’lumotlar bo‘yicha ishlar katta darajadagi malakadan ko‘ra ko‘proq ko‘nikmalarga bog‘liq. Shuningdek, ma’lumotlar dunyosida avtomatlashtirish qanday ishlashini tushunishga yordam berish uchun RPA kabi kursni o‘tkazish orqali o‘zingizni ushbu foydali trendli mahorat bilan o‘zlashtirishingiz mumkin. Keling, ba’zi mashhur ma’lumotlar kasblarini ko‘rib chiqaylik:

Katta ma’lumotlar muhandislari;

Robototexnika muhandislari;

IT arxitektori;

Biznes razvedkasi bo‘yicha tahlilchi;

Ma’lumotlar bo‘yicha olimlar.

Ro‘yxatning 4-pog‘onasi «Sun’iy intellekt (AI)» va «mashinani o‘rganish» texnologiyalari tomonidan band etilgan:

4. «Sun’iy intellekt (AI)» va «mashinani o‘rganish»

Sun’iy intellekt so‘nggi o‘n yil ichida juda ko‘p shov-shuvlarga sabab bo‘ldi va u yangi texnologiya yo‘nalishlaridan biri bo‘lib qolmoqda, chunki uning yashashimiz, ishlashimiz va o‘ynashimizga sezilarli ta’siri faqat dastlabki bosqichlarda. AI allaqachon tasvir va nutqni aniqlash, navigatsiya ilovalari, smartfonlar uchun shaxsiy yordamchilar, sayohatlarni almashish ilovalari va boshqa ko‘p narsalardagi ustunligi bilan mashhur.

Bundan tashqari, sun’iy intellekt asosiy aloqalar va tushunchalarni aniqlash uchun o‘zaro ta’sirlarni tahlil qilish, hukumatga resurslardan foydalanish bo‘yicha yaxshiroq qaror qabul qilish imkonini beradigan shifoxonalar kabi xizmatlarga bo‘lgan talabni bashorat qilishda va yaqin atrofdagi ma’lumotlarni tahlil qilish orqali real vaqt rejimida mijozlar xatti-harakatlarining o‘zgaruvchan modellarini aniqlashda, daromadlarni oshirish va shaxsiy tajribani oshirish uchun qo‘llaniladi.

Sun’iy intellekt bozori 2025-yilga borib 190 milliard dollarga yetadi va 2022-yilning o‘zidayoq kognitiv va sun’iy intellekt tizimlariga global xarajatlar 57 milliard dollardan oshadi. Sun’iy intellekt tarmoqlar bo‘ylab keng tarqalishi bilan ishlab chiqish, dasturlash, sinovdan o‘tkazish, qo‘llab-quvvatlash va texnik xizmat ko‘rsatishda yangi ish o‘rinlari yaratiladi. Boshqa tomondan, sun’iy intellekt bugungi kunda yiliga 125 000 dollardan (mashina o‘rganish bo‘yicha muhandis) yiliga 145 000 dollargacha (AI me’mori) o‘zgarib turadigan eng yuqori maoshlarni taklif qiladi – bu siz diqqat qilishingiz kerak bo‘lgan eng yangi texnologiya tendensiyasiga aylanadi!

Sun’iy intellektning yo‘nalishlaridan bo‘lgan mashinani o‘rganish ham barcha sohalarda qo‘llanilib, malakali mutaxassislarga katta talabni keltirib chiqaradi. Forrester 2025-yilga kelib sun’iy intellekt, mashinani o‘rganish va avtomatlashtirish AQShda yangi ish o‘rinlarining 9 foizini, jumladan, robot monitoringi bo‘yicha mutaxassislar, ma’lumotlar bo‘yicha mutaxassislar, avtomatlashtirish bo‘yicha mutaxassislar va kontent kuratorlarini yaratishini bashorat qilmoqda, bu siz ham yodda tutishingiz kerak bo‘lgan yana bir yangi texnologiya tendensiyasiga aylanadi!

AI va mashinani o‘rganishni o‘zlashtirish sizni quyidagi ishlar bilan ta’minlashga yordam beradi:

AI tadqiqotchisi;

AI muhandisi;

Mashina o‘rganish muhandisi;

AI arxitektori.

Beshinchi o‘rinda «Kengaytirilgan voqelik» texnologiyasi mustahkam joylashib turibdi:

5. «Kengaytirilgan voqelik»

Kengaytirilgan voqelik virtual reallik, kengaytirilgan haqiqatdan aralash haqiqatgacha va ularning orasidagi boshqa narsalarni taqlid qiluvchi barcha texnologiyalarni o‘z ichiga oladi. Bu hozir muhim texnologik tendensiya, chunki barchamiz dunyoning haqiqiy chegaralaridan uzoqlashishni xohlaymiz. Hech qanday aniq ishtirokisiz haqiqatni yaratish orqali ushbu texnologiya geymerlar, tibbiyot mutaxassislari, chakana savdo va modellashtirish orasida juda mashhur.

Kengaytirilgan haqiqatga kelsak, o‘yin yuqori darajadagi malakani talab qilmaydigan, balki onlayn o‘yinlarga bo‘lgan ishtiyoqni talab qiladigan mashhur martaba uchun hal qiluvchi sohadir. Ushbu mutaxassislik bo‘yicha muvaffaqiyatli martaba orttirish uchun siz o‘yin dizayni, animatsiya yoki hatto tahrirlash dasturlarini ta’qib qilishingiz mumkin. Shu bilan birga, AR, VR va ERdagi eng yaxshi ishlarni ko‘rib chiqing:

Kengaytirilgan Reality Architect;

Bosh muhandis;

Dasturiy ta’minot ishlab chiqaruvchisi;

AR/VR qo‘llab-quvvatlash muhandislari;

O‘yin dizaynerlari;

Pro o‘yinchilar;

Ijodiy direktorlar.

Yangi texnologiyalarning oltinchi o‘rindagisi «Raqamli ishonch» deb ataladi:

6. «Raqamli ishonch»

Odamlar qurilmalar va texnologiyalarga moslashib, ular hayotining barcha jabhalariga aralashib borayotganligi sababli raqamli texnologiyalarga ishonch ko‘payib, mustahkamlanib bormoqda. Ushbu tanish raqamli ishonch ko‘proq innovatsiyalarga olib keladigan yana bir muhim tendensiyadir. Raqamli ishonch bilan odamlar texnologiya xavfsiz va ishonchli raqamli dunyoni yaratishi va kompaniyalarga jamoatchilik ishonchini himoya qilishdan tashvishlanmasdan ixtiro qilish va innovatsiyalar qilishda yordam berishi mumkinligiga ishonishadi.

Raqamli foydalanuvchilar uchun xavfsizroq joy yaratish uchun kiberxavfsizlik va axloqiy xakerlik siz tekshirishingiz mumkin bo‘lgan asosiy mutaxassisliklardir. Ushbu ikkitasida siz kichikdan tortib to yuqori darajagacha topishingiz mumkin bo‘lgan bir qator ish joylari mavjud. Axloqiy xakerlik uchun siz professional sertifikatlarga ega bo‘lishingiz kerak bo‘lishi mumkin, kiberxavfsizlik uchun esa yuqori maoshli rolga erishish uchun diplom yoki hatto magistrlik malakasi yetarli. Mana kiberxavfsizlik va axloqiy xakerlik bo‘yicha topishingiz mumkin bo‘lgan eng yaxshi ish joylari:

Kiberxavfsizlik bo‘yicha tahlilchi;

Penetratsiya sinovchisi;

Xavfsizlik muhandisi;

Xavfsizlik arxitektori;

Xavfsizlikni avtomatlashtirish bo‘yicha muhandis;

Tarmoq xavfsizligi bo‘yicha tahlilchi.

Ro‘yxatning yettinchi pog‘onasida «3D printer» texnologiyasi joylashib turibdi:

7. «3D printer»

Innovatsiyalar va texnologiyadagi asosiy tendensiya prototiplarni shakllantirish uchun ishlatiladigani bo‘lib 3D printer hisoblanadi. Ushbu texnologiya biotibbiyot va sanoat sohalarida o‘zining kattagina ta’sirini ko‘rsatdi. Hech kim printerdan haqiqiy ob’yektni chop etishni o‘ylamagan edi, hozir esa bu haqiqat. Ma’lumotlar va sog‘liqni saqlash sohasidagi o‘z mahsulotlari uchun juda ko‘p 3D printerni talab qiladigan kompaniyalar uchun turli ish o‘rinlari yaxshi to‘lanadi va xalqaro hisoblanadi. Sizga kerak bo‘lgan yagona narsa – sun’iy intellekt, mashinani o‘rganish, modellashtirish va 3D bosib chiqarish bo‘yicha yaxshi bilim. Keling, ushbu mutaxassislik bo‘yicha eng yaxshi ishlarni ko‘rib chiqaylik:

CX dastur menejeri;

3D printer muhandisi;

Emulyasiya prototiplash muhandisi;

Robototexnika bo‘yicha murabbiy;

AI muhandisi;

Operatsion menejeri;

Organ va protez dizayneri.

Keyingi, sakkizinchi darajada «Genomika» nomi ostidagi yangi texnoloiya o‘rin olgan:

8. «Genomika»

Sizning DNKingizni o‘rganadigan va sog‘lig‘ingizni yaxshilash uchun foydalanadigan, kasalliklarga qarshi kurashishda yordam beradigan texnologiyani tasavvur qiling! Genomika aynan genlar, DNKlar, ularning xaritasi, tuzilishi va hokazolarni o‘rganadigan texnologiyadir. Bundan tashqari, bu sizning genlaringizni aniqlashga yordam beradi va keyinchalik sog‘lik uchun muammo bo‘lishi mumkin bo‘lgan kasalliklar yoki har qanday muammolarni topishga yordam beradi. Genomika kabi mutaxassislik haqida gap ketganda, turli xil texnik va texnik bo‘lmagan rollarni topish mumkin. Ushbu sohadagi texnik ishlar loyihalash, tahlil qilish va diagnostika bilan bog‘liq bo‘lsa, texnik bo‘lmagan ishlar yuqori darajadagi tadqiqot va nazariy tahlil bilan bog‘liq. Mana genomikada eng yaxshi ish joylari:

Bioinformatika bo‘yicha tahlilchi;

Genom tadqiqoti tahlilchisi;

Full Stack Developer;

Dastur muhandisi;

Bioinformatika mutaxassisi;

Genetika muhandisi.

Va, nihoyat, so‘nggi to‘qqizinchi pozitsiyada «Yangi energiya yechimlari» joy olib turibdii:

9. «Yangi energiya yechimlari»

Dunyo o‘z landshaftlari va biz foydalanadigan yenergiya uchun yashilroq bo‘lishga rozi bo‘ldi. Bu yelektr yoki akkumulyator bilan ishlaydigan avtomobillar va quyosh hamda qayta tiklanadigan yenergiya kabi yashilroq variantlardan foydalanadigan uylarga olib keladi. Yeng yaxshisi shundaki, odamlar o‘zlarining uglerod izlari hamda chiqindilarini bilishadi va ularni minimallashtirish yoki qayta tiklanadigan yenergiyaga aylantirish yanada foydali bo‘lishini bilishadi.

Ushbu muqobil energiya maydoni, shuningdek, atrof-muhit bilan bog‘liq va ma’lumotlarga yo‘naltirilgan martabani oshiradi. Ushbu martaba fanlar va ijtimoiy fanlar bo‘yicha mutaxassisliklarga tegishli. Keling, «Yangi energiya yechimlari»da topishingiz mumkin bo‘lgan eng yaxshi ishlarni ko‘rib chiqaylik:

Energetika bo‘yicha mutaxassis (Quyosh, issiqlik, gidroenergetika va boshqalar);

Quyosh stansiyasini loyihalash energiyasi;

Iqlim strategiyasi bo‘yicha mutaxassis;

Loyihalar bo‘yicha menejer;

Kimyoviy energiya;

Biotexnologiya mutaxassisi;

Qayta tiklanadigan energiya texnologi.

Xulosa

Ushbu texnologiyalarning ahamiyatini baholar ekanmiz, yaqin kelajakda ularni faqat eng innovatsion va yuqori texnologiyali kompaniyalar o‘zlashtira olishini ta’kidlab o‘tish lozim bo‘ladi.

Hozirgi, kun sayin paydo bo‘layotgan yangidan-yangi texnologiyalar davrida, faoliyatini mijozlarga xizmat ko‘rsatish, marketing, xodimlarni rivoji va boshqa masalalarga qaratayotgan korxona va tashkilotlar, o‘z biznes-jarayonlariga raqamli texnologiyalarga oid bilim va ko‘nikmalarga ega mutaxassislarni jalb etishlari muhim masala bo‘lib turibdi.

Baxtiyor Yuldashev, «Axborot texnologiyalari va axborot resurslarini rivojlantirish markazi» davlat unitar korxonasi Direktori o‘rinbosari