Бугунги кунда технологиялар тез суръатлар билан ривожланиб, инсоният ҳаётида буюк ўзгаришлар содир бўлишига ва янада тараққий этишига сабаб бўлмоқда. Бироқ мазкур шароитда нафақат технологиялар ривожланмоқда, балки COVID-19 эпидемияси туфайли дунёда яна кўп нарса ўзгарди, таъбир жоиз бўлса одамларнинг ҳаёт тарзи ва фикрлаши ҳам анчагиниа ўзгарди. Хусусан, IТ мутахассислари эртага контактсиз дунёда уларнинг роли ўзгармаслигини англашди. Шу боисдан, 2022-23 йилларда IТ мутахассислари доимий равишда ўз устиларида ишлаб, изланиб илм ўрганишлари, билим йўналишларини ўзгартиришлари ва қайта ўрганишлари талаб этилади (агар хоҳламасалар ҳам, зарурат туфайли).

Сунъий интеллект 2022 йилда табиий тилларни қайта ишлаш ва машинани ўрганишни ривожлантириш билан янада кенгайиши кутилмоқда. Сунъий интеллект бизни яхшироқ тушуниши ва ушбу технология ёрдамида мураккаброқ вазифаларни бажариши мумкин. Тахминларга кўра, 5G келажакда бизнинг яшаш ва ишлаш тарзимизда инқилоб ясайди.

Хўш, бу биз учун нимани англатади? Бу ривожланаётган технологиялар ва энг сўнгги технология тенденцияларидан хабардор бўлиш зарурлигини англатади. Келинг, ушбу мақоламизда 2022 йилдаги энг янги технология йўналишларига тўхталиб ўтамиз.

Янги технологиялар рўйхатининг 1-поғонасини «Ҳисоблаш қуввати» эгаллаб турмоқда:

1. Ҳисоблаш қуввати

Ҳисоблаш қуввати, деярли ҳар бир қурилма ва жиҳозлар компьютерлаштирилган рақамли даврда, аллақачон ўз ўрнини эгаллаган. Шу боисдан, маълумотларга оид фанлар бўйича мутахассислар ҳозирда қурилаётган ҳисоблаш инфратузилмалари келгуси йилларда фақат яхши томонга ўзгаришини башорат қилмоқдалар. Шу билан бирга, бизда аллақачон 5G тармоқлари мавжуд бўлиб, қўлларимиз ҳамда атрофимиздаги қурилмаларда кўпроқ қувват билан 6G даврига тайёрлик ишлари олиб борилмоқда. Шунингдек, ҳисоблаш қуввати саноатда кўпроқ технологик иш ўринларини яратмоқда, аммо номзодлардан эга бўлиш учун махсус малака талаб этилмоқда. Маълумотларга оид фанидан робототехника ва IТ бошқарувигача бу соҳа ҳар бир мамлакатда бандликнинг энг катта фоизини таъминлайди. Бизнинг қурилмаларимизга қанчалик кўп ҳисоблаш керак бўлса, шунча кўп техниклар, IТ гуруҳлари, алоқа менежерлари ва мижозларга хизмат кўрсатиш иқтисодиёти гуллаб-яшнайди.

Қурилмаларимизга қанча кўп ҳисоблаш ресурсларини жойлаштирсак, шунча кўп технология, IТ-гуруҳлар, алоқа менежерлари ва мижозларга хизмат кўрсатиш тежамкорлиги ошади.

Бугунги кунда сиз ўрганишингиз мумкин бўлган ушбу соҳадаги муҳим бўлимлардан бири бу RPA, яъни Роботик жараёнларни автоматлаштириш. Simplilearnда RPA сизни IТ соҳасида юқори маошли ролга ўргатиши мумкин бўлган ҳисоблаш ва автоматлаштириш дастурлари ҳақидадир. RPAдан кейин мақсад қилишингиз мумкин бўлган энг яхши ишлар қуйидагилар ҳисобаланади:

Маълумот олиш;

AI муҳандиси;

Робототехника тадқиқотчиси;

AI архитектори;

Робототехника дизайнери.

«Aқлли қурилмалар» янги технологиялар рўйхатининг 2-ўрнини эгаллаб турибди:

2. Aқлли қурилмалар

Сунъий интеллект бизнинг дунёмизни янада ақлли ва қулайлаштиришда муҳим рол ўйнади. У нафақат одамларга тақлид қилади, балки ҳаётимизни муаммосиз ва содда қилиш учун қўлидан келганини қилади. Ушбу ақлли қурилмалар 2022 йилда ва ундан кейин ҳам қолади, чунки маълумотлар олимлари AI уй роботлари, маиший техника, иш қурилмалари, тақиладиган қурилмалар ва бошқаларда ишлайди! Деярли ҳар бир иш бизнинг иш ҳаётимизни янада қулайроқ қилиш учун ақлли дастурий иловаларга муҳтож. Aқлли қурилмалар IТ соҳасига яна бир қўшимча бўлиб, кўпроқ компаниялар рақамли тизимга ўтаётгани сабабли юқори талабларни келтириб чиқармоқда. Деярли ҳар бир юқори даражадаги иш муваффақиятга эришиш учун бугунги кунда IТ ва автоматлаштиришни яхши билишни талаб қилади.

Шунинг учун Simplilearnнинг RPA курси IТ, маркетинг ёки менежмент соҳаларида карьерангизда мукаммалликка эришиш учун ушбу кўникмаларни эгаллашга ёрдам беради. Қуйида сиз бошлашингиз мумкин бўлган энг яхши иш жойлар келтириб ўтилмоқда:

IТ менежери;

Маълумотлар бўйича олимлар;

Маҳсулот синовчилари;

Маҳсулот менежерлари;

Aвтоматлаштириш муҳандислари;

IТ тадқиқотчилари.

«Datafication», яъни «Маълумот тўплаш/алмашиш» технологияси рўйхатнинг кучли учлигидан жой олган:

3. Маълумот тўплаш (алмашиш)

Маълумот алмашиш – бу шунчаки ҳаётимиздаги ҳамма нарсани маълумотлар билан ишлайдиган қурилмалар ёки дастурий таъминотга айлантиришдир. Хулоса қилиб айтганда, Маълумот тўплаш – бу инсон ишлари ва вазифаларини маълумотларга асосланган технологияга ўзгартириш. Смартфонларимиз, саноат машиналаримиз ва офис иловаларимиздан тортиб, сунъий интеллект билан бошқариладиган асбоблар ва бошқа ҳамма нарсада маълумотлар биз эслай олмаганимиздан ҳам узоқроқ сақланади! Шундай қилиб, бизнинг маълумотларимизни тўғри сақлаш ва хавфсиз сақлаш учун у бизнинг иқтисодиётимизда талаб қилинадиган заруратга айланди.

Маълумотларни тўплаш IТ-мутахассислари, маълумотлар бўйича олимлар, муҳандислар, техниклар, менежерлар ва бошқа кўп нарсаларга бўлган эҳтиёжни оширади. Бундан ҳам фойдалиси шундаки, технологияни яхши биладиган ҳар бир киши ушбу соҳада иш топиш учун маълумотлар билан боғлиқ мутахассисликлар бўйича сертификатланиши мумкин. Маълумотлар бўйича ишлар катта даражадаги малакадан кўра кўпроқ кўникмаларга боғлиқ. Шунингдек, маълумотлар дунёсида автоматлаштириш қандай ишлашини тушунишга ёрдам бериш учун RPA каби курсни ўтказиш орқали ўзингизни ушбу фойдали трендли маҳорат билан ўзлаштиришингиз мумкин. Келинг, баъзи машҳур маълумотлар касбларини кўриб чиқайлик:

Катта маълумотлар муҳандислари;

Робототехника муҳандислари;

IТ архитектори;

Бизнес разведкаси бўйича таҳлилчи;

Маълумотлар бўйича олимлар.

Рўйхатнинг 4-поғонаси «Сунъий интеллект (AI)» ва «машинани ўрганиш» технологиялари томонидан банд этилган:

4. «Сунъий интеллект (AI)» ва «машинани ўрганиш»

Сунъий интеллект сўнгги ўн йил ичида жуда кўп шов-шувларга сабаб бўлди ва у янги технология йўналишларидан бири бўлиб қолмоқда, чунки унинг яшашимиз, ишлашимиз ва ўйнашимизга сезиларли таъсири фақат дастлабки босқичларда. AI аллақачон тасвир ва нутқни аниқлаш, навигация иловалари, смартфонлар учун шахсий ёрдамчилар, саёҳатларни алмашиш иловалари ва бошқа кўп нарсалардаги устунлиги билан машҳур.

Бундан ташқари, сунъий интеллект асосий алоқалар ва тушунчаларни аниқлаш учун ўзаро таъсирларни таҳлил қилиш, ҳукуматга ресурслардан фойдаланиш бўйича яхшироқ қарор қабул қилиш имконини берадиган шифохоналар каби хизматларга бўлган талабни башорат қилишда ва яқин атрофдаги маълумотларни таҳлил қилиш орқали реал вақт режимида мижозлар хатти-ҳаракатларининг ўзгарувчан моделларини аниқлашда, даромадларни ошириш ва шахсий тажрибани ошириш учун қўлланилади.

Сунъий интеллект бозори 2025 йилга бориб 190 миллиард долларга етади ва 2022 йилнинг ўзидаёқ когнитив ва сунъий интеллект тизимларига глобал харажатлар 57 миллиард доллардан ошади. Сунъий интеллект тармоқлар бўйлаб кенг тарқалиши билан ишлаб чиқиш, дастурлаш, синовдан ўтказиш, қўллаб-қувватлаш ва техник хизмат кўрсатишда янги иш ўринлари яратилади. Бошқа томондан, сунъий интеллект бугунги кунда йилига 125 000 доллардан (машина ўрганиш бўйича муҳандис) йилига 145 000 долларгача (AI меъмори) ўзгариб турадиган энг юқори маошларни таклиф қилади – бу сиз диққат қилишингиз керак бўлган энг янги технология тенденциясига айланади!

Сунъий интеллектнинг йўналишларидан бўлган машинани ўрганиш ҳам барча соҳаларда қўлланилиб, малакали мутахассисларга катта талабни келтириб чиқаради. Форрестер 2025 йилга келиб сунъий интеллект, машинани ўрганиш ва автоматлаштириш AҚШда янги иш ўринларининг 9 фоизини, жумладан, робот мониторинги бўйича мутахассислар, маълумотлар бўйича мутахассислар, автоматлаштириш бўйича мутахассислар ва контент кураторларини яратишини башорат қилмоқда, бу сиз ҳам ёдда тутишингиз керак бўлган яна бир янги технология тенденциясига айланади!

AI ва машинани ўрганишни ўзлаштириш сизни қуйидаги ишлар билан таъминлашга ёрдам беради:

AI тадқиқотчиси;

AI муҳандиси;

Машина ўрганиш муҳандиси;

AI архитектори.

Бешинчи ўринда «Кенгайтирилган воқелик» технологияси мустаҳкам жойлашиб турибди:

5. «Кенгайтирилган воқелик»

Кенгайтирилган воқелик виртуал реаллик, кенгайтирилган ҳақиқатдан аралаш ҳақиқатгача ва уларнинг орасидаги бошқа нарсаларни тақлид қилувчи барча технологияларни ўз ичига олади. Бу ҳозир муҳим технологик тенденция, чунки барчамиз дунёнинг ҳақиқий чегараларидан узоқлашишни хоҳлаймиз. Ҳеч қандай аниқ иштирокисиз ҳақиқатни яратиш орқали ушбу технология геймерлар, тиббиёт мутахассислари, чакана савдо ва моделлаштириш орасида жуда машҳур.

Кенгайтирилган ҳақиқатга келсак, ўйин юқори даражадаги малакани талаб қилмайдиган, балки онлайн ўйинларга бўлган иштиёқни талаб қиладиган машҳур мартаба учун ҳал қилувчи соҳадир. Ушбу мутахассислик бўйича муваффақиятли мартаба орттириш учун сиз ўйин дизайни, анимация ёки ҳатто таҳрирлаш дастурларини таъқиб қилишингиз мумкин. Шу билан бирга, AR, VR ва ERдаги энг яхши ишларни кўриб чиқинг:

Кенгайтирилган Reality Architect;

Бош муҳандис;

Дастурий таъминот ишлаб чиқарувчиси;

AR/VR қўллаб-қувватлаш муҳандислари;

Ўйин дизайнерлари;

Про ўйинчилар;

Ижодий директорлар.

Янги технологияларнинг олтинчи ўриндагиси «Рақамли ишонч» деб аталади:

6. «Рақамли ишонч»

Одамлар қурилмалар ва технологияларга мослашиб, улар ҳаётининг барча жабҳаларига аралашиб бораётганлиги сабабли рақамли технологияларга ишонч кўпайиб, мустаҳкамланиб бормоқда. Ушбу таниш рақамли ишонч кўпроқ инновацияларга олиб келадиган яна бир муҳим тенденциядир. Рақамли ишонч билан одамлар технология хавфсиз ва ишончли рақамли дунёни яратиши ва компанияларга жамоатчилик ишончини ҳимоя қилишдан ташвишланмасдан ихтиро қилиш ва инновациялар қилишда ёрдам бериши мумкинлигига ишонишади.

Рақамли фойдаланувчилар учун хавфсизроқ жой яратиш учун киберхавфсизлик ва ахлоқий хакерлик сиз текширишингиз мумкин бўлган асосий мутахассисликлардир. Ушбу иккитасида сиз кичикдан тортиб то юқори даражагача топишингиз мумкин бўлган бир қатор иш жойлари мавжуд. Aхлоқий хакерлик учун сиз профессионал сертификатларга эга бўлишингиз керак бўлиши мумкин, киберхавфсизлик учун эса юқори маошли ролга эришиш учун диплом ёки ҳатто магистрлик малакаси етарли. Мана киберхавфсизлик ва ахлоқий хакерлик бўйича топишингиз мумкин бўлган энг яхши иш жойлари:

Киберхавфсизлик бўйича таҳлилчи;

Пенетрация синовчиси;

Хавфсизлик муҳандиси;

Хавфсизлик архитектори;

Хавфсизликни автоматлаштириш бўйича муҳандис;

Тармоқ хавфсизлиги бўйича таҳлилчи.

Рўйхатнинг еттинчи поғонасида «3D принтер» технологияси жойлашиб турибди:

7. «3D принтер»

Инновациялар ва технологиядаги асосий тенденция прототипларни шакллантириш учун ишлатиладигани бўлиб 3D принтер ҳисобланади. Ушбу технология биотиббиёт ва саноат соҳаларида ўзининг каттагина таъсирини кўрсатди. Ҳеч ким принтердан ҳақиқий объектни чоп этишни ўйламаган эди, ҳозир эса бу ҳақиқат. Маълумотлар ва соғлиқни сақлаш соҳасидаги ўз маҳсулотлари учун жуда кўп 3D принтерни талаб қиладиган компаниялар учун турли иш ўринлари яхши тўланади ва халқаро ҳисобланади. Сизга керак бўлган ягона нарса – сунъий интеллект, машинани ўрганиш, моделлаштириш ва 3D босиб чиқариш бўйича яхши билим. Келинг, ушбу мутахассислик бўйича энг яхши ишларни кўриб чиқайлик:

CХ дастур менежери;

3D принтер муҳандиси;

Эмуляция прототиплаш муҳандиси;

Робототехника бўйича мураббий;

AI муҳандиси;

Операцион менежери;

Орган ва протез дизайнери.

Кейинги, саккизинчи даражада «Геномика» номи остидаги янги технолоия ўрин олган:

8. «Геномика»

Сизнинг ДНКингизни ўрганадиган ва соғлиғингизни яхшилаш учун фойдаланадиган, касалликларга қарши курашишда ёрдам берадиган технологияни тасаввур қилинг! Геномика айнан генлар, ДНКлар, уларнинг харитаси, тузилиши ва ҳоказоларни ўрганадиган технологиядир. Бундан ташқари, бу сизнинг генларингизни аниқлашга ёрдам беради ва кейинчалик соғлик учун муаммо бўлиши мумкин бўлган касалликлар ёки ҳар қандай муаммоларни топишга ёрдам беради. Геномика каби мутахассислик ҳақида гап кетганда, турли хил техник ва техник бўлмаган ролларни топиш мумкин. Ушбу соҳадаги техник ишлар лойиҳалаш, таҳлил қилиш ва диагностика билан боғлиқ бўлса, техник бўлмаган ишлар юқори даражадаги тадқиқот ва назарий таҳлил билан боғлиқ. Мана геномикада энг яхши иш жойлари:

Биоинформатика бўйича таҳлилчи;

Геном тадқиқоти таҳлилчиси;

Full Stack Developer;

Дастур муҳандиси;

Биоинформатика мутахассиси;

Генетика муҳандиси.

Ва, ниҳоят, сўнгги тўққизинчи позицияда «Янги энергия ечимлари» жой олиб турибдии:

9. «Янги энергия ечимлари»

Дунё ўз ландшафтлари ва биз фойдаланадиган енергия учун яшилроқ бўлишга рози бўлди. Бу електр ёки аккумулятор билан ишлайдиган автомобиллар ва қуёш ҳамда қайта тикланадиган енергия каби яшилроқ вариантлардан фойдаланадиган уйларга олиб келади. Енг яхшиси шундаки, одамлар ўзларининг углерод излари ҳамда чиқиндиларини билишади ва уларни минималлаштириш ёки қайта тикланадиган енергияга айлантириш янада фойдали бўлишини билишади.

Ушбу муқобил энергия майдони, шунингдек, атроф-муҳит билан боғлиқ ва маълумотларга йўналтирилган мартабани оширади. Ушбу мартаба фанлар ва ижтимоий фанлар бўйича мутахассисликларга тегишли. Келинг, «Янги энергия ечимлари»да топишингиз мумкин бўлган энг яхши ишларни кўриб чиқайлик:

Энергетика бўйича мутахассис (Қуёш, иссиқлик, гидроэнергетика ва бошқалар);

Қуёш станциясини лойиҳалаш энергияси;

Иқлим стратегияси бўйича мутахассис;

Лойиҳалар бўйича менежер;

Кимёвий энергия;

Биотехнология мутахассиси;

Қайта тикланадиган энергия технологи.

Хулоса

Ушбу технологияларнинг аҳамиятини баҳолар эканмиз, яқин келажакда уларни фақат энг инновацион ва юқори технологияли компаниялар ўзлаштира олишини таъкидлаб ўтиш лозим бўлади.

Ҳозирги, кун сайин пайдо бўлаётган янгидан-янги технологиялар даврида, фаолиятини мижозларга хизмат кўрсатиш, маркетинг, ходимларни ривожи ва бошқа масалаларга қаратаётган корхона ва ташкилотлар, ўз бизнес-жараёнларига рақамли технологияларга оид билим ва кўникмаларга эга мутахассисларни жалб этишлари муҳим масала бўлиб турибди.

Бахтиёр Юлдашев, «Aхборот технологиялари ва ахборот ресурсларини ривожлантириш маркази» давлат унитар корхонаси Директори ўринбосари