1990 йилларнинг бошида когнитив олим Дональд Норман Apple жамоасига фойдаланувчи тажрибаси архитектори (User Experience Architect)  сифатида қўшилди ва ўз лавозимида UX’га эга бўлган биринчи одам бўлди. Ўз позициясини тавсифлаш учун у «фойдаланувчи тажрибаси дизайни» атамасини киритди.

Демак, сўзма-сўз таржима қилинганда «фойдаланувчи тажрибаси» деган маънони англатувчи User Experience оддий ва тушунарли маҳсулотларни яратишдир. UX дизайнининг асосий мақсади маҳсулот: сайт, хизмат ёки илова билан ўзаро алоқада бўлиш жараёнида фойдаланувчи учун қулайликни, завқ туфайли қониқишни ва содиқлигини оширишдир. UX кўпинча тегишли мутахассисликлар билан кесишади, одатда бўш иш ўринлари кесимида UX/UI дизайнери деб ёзилади, яъни маҳсулот ва унинг интерфейсини яратувчилари. Бундан ташқари, баъзида бундай лавозимлар«маҳсулот дизайнери» деб юритилади.

Муҳим савол – UX дизайнерининг чиза олиши қанчалик муҳим – баъзида кутилмаган бўлиб туюлади. Йўқ, ихтисослаштирилган мактабни тугатиш шарт эмас. Санъат мактаби иш учун яхши ёрдамчи маҳорат бўлади, аммо дизайнер учун техник принципларни кузатиш ва тушуниш муҳимроқдир. Яна бир нарсани билишингиз керак: типография, композиция, панжара, асосий даражада саҳифа тартиби ва мобил иловаларни ишлаб чиқиш, тадқиқот, таҳлил, бошқарув, иллюстрация, ҳаракат тамойилларини тушуниш.

UX дизайнерлари кўплаб стереотипларга дуч келишади. IT мутахассиси учун стандартдан бошлаб «сизнинг вазифангиз иссиқ кафеда ноутбук билан ўтириш» ва «агар сиз дизайнер бўлсангиз, унда сиз чизасиз» билан якунланади. Йўқ, замонавий дизайн турли йўналишларга ега.

Келинг, иссиқ кафедаги ноутбукга қайтайлик. UX дизайнерига яхши техника керак. iMac, MacBook ёки шу каби техник имкониятга эга қурилмалар, аммо булутга асосланган воситалар ва дастурлар пайдо бўлиши билан етарлича оператив хотирага эга, яъни 16 ГБ дан юқори ҳар қандай компютерда ишлаш мумкин.

UX дизайнерининг ишини тўлиқ тушуниш учун келинг, унинг стандарт вазифаларидан бирига киришга ҳаракат қилайлик. Ҳақиқатан ҳам стандарт ва мунтазам, кўп марта қилишингиз керак бўлган ва қийин бўлмаган иш.

Демак, тасаввур қилинг, йирик компанияда дизайнерсиз. Унинг бозорда ҳар куни миллионлаб одамлар томонидан ишлатиладиган бир нечта флагман маҳсулотлари мавжуд.

Сиз ҳозирда ушбу компаниянинг барча маҳсулотларида қўлланиладиган умумий дизайн тизими устида ишлаяпсиз. Бир куни сизга ушбу дизайн тизимининг таркибий қисми сифатида тугма қўшиш вазифаси берилди.

Aввал сўров қаердан келганини ва нима учун кераклигини тушунишингиз керак. Бундан ташқари, сиз вазифани ёпиш муддатини билиб олишингиз лозим. Идеал ҳолда, агар вазифани қўйган шахс тугманинг барча керакли ҳолатларини ва унинг параметрларини тасвирлаб берган бўлса, яхши. Aслида, бу ҳар доим ҳам содир бўлмайди, шунинг учун сиз мустақил равишда бирламчи таҳлилни ўтказишингиз керак.

Интерфейслар компанияда аллақачон мавжуд бўлганлиги сабабли, ҳаволаларни излаш ва бошқа рақамли маҳсулотларни таҳлил қилишдан олдин, қўл остингиздагиларни текширишингиз керак. Жорий маҳсулотларда қандай тугмалар ишлатилишини кўринг. Уларнинг хилма-хиллиги, ўлчамлари, қўлланилиши. Фақат бир марта пайдо бўладиган ёки бошқаларидан бир оз фарқ қиладиган баъзи тугмачалардан воз кечиш мумкинлигини сезишингиз мумкин.

Компаниядаги мавжуд амалиётларни саралаганингиздан сўнг, бошқаларнинг тажрибасини ўрганиш ортиқчалик қилмайди. Бунинг учун сиз машҳур хизматлардан фойдаланишингиз мумкин. Уларнинг аксарияти жамоат мулки бўлган дизайн тизимларига эгадир. Aйтганча, агар нолдан бирор нарса қилаётган бўлсангиз, яъни аллақачон мавжуд маҳсулотлар бўлмаса, сиз дарҳол ушбу босқичдан бошлашингиз мумкин.

Маҳсулотларингиздан кейслар ва бозордаги энг яхши мисолларни тўплаганингиздан сўнг, сиз назорат рўйхатини тузасиз. Таҳлилдан кейин кузатувларни ёзиб олган самаралироқдир, шунда сиз тезда ўзингизни кейинроқ текширишингиз мумкин. Барча керакли маълумотга эга бўлгандан кейин, янги компонент лойиҳаласини бошласа ҳам бўлади.

Бугунги кунда барча ишларни, жумладан, аналитика ва дизайнни махсус воситаларда бажариш мумкин. Уларнинг имкониятлари туфайли жамоанинг бошқа аъзолари билан синхронизация содир бўлади. Энди бу, албатта, Figma. Худди шу жойда янги сценарийларни лойиҳалашда кейинчалик фойдаланиш учун керакли тугманинг барча ҳолатини киритишингиз мумкин. Тугма йиғилгандан сўнг, маҳсулотнинг барча асосий экранларидан ўтишингиз ва ҳамма нарса нормал ва ўз ўрнида эканлигини текшириш учун эски тугмачаларни янгисига алмаштиришингиз керак.

Бундан ташқари, ишлаётганда жамоадаги бошқа мутахассислардан ёрдам сўрашингиз мумкин. Масалан, маҳаллий тугмалардан фойдаланиш бўйича статистик маълумотларни сўранг ёки жорий ресурслар доирасида қўллаб-қувватлаши мумкин бўлган штатлар сони ҳақида ишлаб чиқувчи билан маслаҳатлашинг. Компонент синовдан ўтганда, вазифа ёпилади.

Юқорида тавсифланган жараён фақат умумий маънода операцияни кўрсатади. Ҳар бир қадам анча батафсилроқ. Кўп омилларни ҳисобга олиш керак, жумладан, бренд, платформалар, маҳсулот хусусиятлари ва бошқалар. Интерфейсни лойиҳалаш ҳақида гап кетганда, мураккаблик даражаси ошади ва керакли воситалар сони ортади. Бу ерда аллақачон фойдаланувчи хатти-ҳаракатларини таҳлил қилиш, гипотезаларни илгари суриш ва синаб кўриш керак.