Mantiq(logika) – bu “fikrlash ilmi” atamasiga mos keladi va “mulohaza” (so‘z, fikr, nutq, aql) degan ma’noni anglatadi. Shuningdek Mantiq — to‘g‘ri tafakkur yuritishning asosiy qonunlari va shakllari haqidagi fan.

Mulohaza – bu rost yoki yolg‘onligi haqida so‘z yuritish mumkin bo‘lgan darak gapdir.

Misol uchun:

A = “Bugun 14 sentyabr”

B = “Bugun yomg‘ir yog‘yabti”

C = “15 ni 3 ga bo‘lsak 5 ga teng bo‘ladi”

D = “Everest - bu dunyodagi eng baland tog‘”

Mumkin emas:

1-qoida: So‘roq va undov gaplar mulohaza hisoblanmaydi. Biz quyidagi gaplarni mulohaza deya olmaymiz.

A = “Aziz bugun PDP ga kelasanmi?”

B = “Yashasin yangi yil bayrami!”

C = “Anvar sening yoshing nechada?”

2-qoida: Ba’zi jumlalarning rost yoki yolg‘onligini bir qiymatli

aniqlash mumkin emas.

A = “Lolaxon chiroyli qiz”

B = “Dasturlash qiyin kasb”

C = “Bugun havo yaxshi emas”

3-qoida: Shunday jumlalar ham borki, ularning tarkibida umumiy nomlar noma’lumlar ishtirok etadi.

A = “sin(x) + cos(x) = 0”

B = “x son y songa bo‘linadi”

C = “x Norin tumanining markazi”

Bilib oling!

Mantiqiy mulohazalar tuzilishi jixatdan asosiy ikki xil guruhga bo‘linadi va quydagicha ifodalanadi:

➢ Sodda mulohaza;

➢ Murakkab mulohaza.

Misol uchun

Biror shart yoki usul bilan bog‘lanmagan hamda faqat bir holatni ifodalovchi mulohazalar sodda mulohazalar deyiladi.

A = “Aziz suzishga boradi”

B = “Aziz PDP Academyda foundation kursida o‘qiydi”

Misol uchun

Ikki va undan ortiq sodda mulohazalardan tashkil topgan mulohaza murakkab mulohaza deyiladi.

A = “Aziz PDP da o‘qiydi va suzishga ham boradi”

B = “Bugun qor yoki yomg‘ir yog‘ishi mumkin”