Ҳар йили Deloitte, McKinsey, BCG, Gartner ва бошқалар таҳлилий агентликлари тренд репортлари деб аталадиган ҳисоботларни чиқарадилар: тиббиёт, технология, маркетинг ва бошқа ўнлаб соҳалардаги асосий тенденциялар тўғрисидаги ҳисоботлар.

McKinsey  таҳлилчилари қидирув тизими сўрови, янгиликлар нашри, патент, илмий мақола ва сармоя раундлари ҳақидаги маълумотларни таҳлил қилишди. Маълумотлар Google Patents, the Lens, Factiva, Google Trends ва PitchBookдан тўпланган. Ҳар бир тенденцияга иккита хусусият берилган: инновация кўрсаткичи ва қизиқиш кўрсаткичи. Биринчиси патент ва илмий нашрлар тўғрисидаги маълумотлар асосида, иккинчиси эса янгилик ва қидирув фаолияти маълумотлари асосида аниқланди.

McKinsey 15 та тенденцияни аниқлади ва уларни беш тоифага ажратди: AI инқилоби, илғор муҳандислик, рақамли келажакни қуриш, яшил дунё ва ҳисоблаш ва уланишдаги чегаралар. Баъзи тенденциялар ўз соҳаларида инқилобни келтириб чиқаради, баъзилари эса бизнинг кўз ўнгимизда ривожланмоқда.

Генератив сунъий интеллект

Бу сунъий интеллектнинг тубдан янги шакли бўлиб, у ўхшаш маълумот форматларидан олинган билимлар асосида янги тузилмаган таркибни яратади. Бошқача қилиб айтганда, у матн, тасвир, аудио ва видеодан илгари мавжуд бўлмаган матн, тасвир, аудио ва видео яратишни ўрганади.

Энди генератив AI ғоя ва фаразларни янада самарали ишлаб чиқаришга ёрдам берадиган ёрдамчи технология сифатида қўлланилади. Келажакда технология ривожланиши билан генератив AIга эга бўлган кўпроқ иловалар ёрдамчидан тўлиқ автоматлаштирилганга ўтади. Венчур инвестициялари 2020 йилга нисбатан 425 фоизга ўсди ва технологияни ишлаб чиқишда Microsoft, Google, Apple, Meta, Adobe, Tesla компаниялари иштирок этмоқда.

Aмалий сунъий интеллект

Бу муайян соҳаларда муайян муаммоларни ҳал қилиш учун лойиҳалаштирилган ва ишлаб чиқилган AI тури. Умумий сунъий интеллект инсон интеллектига тақлид қилишга интилаётган бўлса, амалий сунъий интеллект ўзига хос алгоритм ва усуллар ёрдамида муайян муаммоларни ҳал қилишга қаратилган. McKinsey технологиянинг улкан иқтисодий салоҳиятига ишора қилмоқда, унинг бозори 17-26 триллион долларга баҳоланади.

Aмалий AI саноатни ўзгартиради ва қарор қабул қилишни яхшилайди. Мисол учун, Emirates Team New Zealand спорт яхталар жамоаси симуляцияда гидрофоил дизайнини синаб кўриш учун экспериментал елканнинг "рақамли эгизакини" яратди. Ишлаб чиқиш харажатлари 95%га камайди, синовлар сони эса ўн баробар ошди.

Иммерсив технологиялар

Иммерсив технологиялар - AR, VR ва MR  - бизнинг рақамли дунё билан ўзаро муносабатимизни ўзгартирмоқда. Ушбу секторга инвестициялар жадал ривожланмоқда: 2021 йилда венчур капитали AR ва VR стартапларига қарийб 4 миллиард доллар сармоя киритди. Янги ривожланаётган метаборлиқ технологияси – умумий виртуал макон – улкан салоҳиятга эга, унинг қиймати 2030 йилга келиб 4-5 триллион долларга баҳоланади.

Компаниялар янги виртуал реаллик гарнитуралари ва ташқи қурилмаларини ишлаб чиқишда давом этмоқда. Мисол учун, яқинлашиб келаётган AR/VR минигарнитураси Vision Pro кўп ҳаяжонга сабаб бўлди. Корхоналарда AR  қурилмаларидан фойдаланувчиларнинг сони ортиб бормоқда ва корхоналар ушбу технология имкониятларини турли соҳаларда – кўнгилочардан тортиб соғлиқни сақлаш ва саноатгача фаол ўрганмоқда.

Квант технологияси

Квант технологиялари бир зумда мураккаб ҳисоб-китоблар орқали кўплаб соҳаларда инқилоб қилади. IBM компаниясининг 433 кубитли квант процессори каби ишлайдиган прототиплар аллақачон пайдо бўлмоқда, аммо тўлиқ квант компютерларининг пайдо бўлишини ҳали кутиш керак бўлади.

Квант технологияларидан фойдаланишнинг реал ҳаётий мисолларига JPMorgan Chase томонидан блокчейн хавфсизлигини таъминлаш учун квант калитлари тақсимотидан фойдаланиш, Amazon Web Services компаниясининг Сингапурда квант хавфсизлиги тармоғини амалга ошириши ва Robert Boschнинг квант сенсори технологиялари бўйича ички бўлинма яратиши киради. Quantum Computing Inc автомобилларни лойиҳалашнинг мураккаб муаммоларини ҳал қилишда ўз самарадорлигини кўрсатди. Квант технологиялари улкан салоҳиятга эга бўлса-да, уларни тўлиқ татбиқ этиш техник қийинчиликларни бартараф этиш ва ушбу соҳада малакали мутахассисларни таъминлашни талаб қилади.

Демарказлаш ва Web 3.0

Web 3.0 Интернетнинг келажакдаги модели бўлиб, у фойдаланувчиларга кўпроқ куч беради ва уларга ўз маълумот ва рақамли активларини назорат қилиш имконини беради. Бу блокчейн ёрдамида янги бизнес модел, хизмат ва маълумотларни сақлаш каби тижорат имкониятларини очади.

Гипотетик Web 3.0 дан ташқари яна иккита интернет модели мавжуд: Интернет пайдо бўлишининг бошида мавжуд бўлган Web 1.0 ва биз ҳозир яшаётган Web 2.0. Улар одатда тармоқ дизайни ва ишлатиладиган технология турига қараб фарқланади. Web 1.0 статик саҳифалар, асосий HTML ва ижтимоийликнинг йўқлиги билан ажралиб турарди. Aжабланарлиси шундаки, биринчи веб ҳам демарказлаштирилган: одамлар ўз серверларида веб-сайтларни жойлаштирдилар ва маҳаллий тармоқларда қўшнилари билан бирлашдилар. Кейин марказлаштирилган, платформага асосланган Web 2.0 пайдо бўлди. Одамлар ўз серверларида блог юритиш ўрнига Yahooда почта яратиш, ижтимоий тармоқларда мулоқот қилиш ва YouTubeга видео юклашни бошладилар. Бу Интернетга кириш тўсиқларини жиддий равишда пасайтирди, аммо кўплаб муаммоларни келтириб чиқарди: улардан бири шахсий маълумотларни суиистеъмол қилишдир.

Технологиянинг ривожланиши ва Web 2.0 дан аста-секин умидсизликка тушиши фонида Web 3.0 концепцияси пайдо бўлди, унда ҳокимият фойдаланувчиларнинг ўзига тегишли бўлиб, тартибга солиш ва ишонч масаласи Amazon ёки Apple каби корпорациялар томонидан эмас, балки математика – блокчейн бўйича ҳал қилинади.

Web3нинг ҳақиқий иловаларига мисоллар қаторига трансчегаравий транзакция, маблағларни токенизация қилиш, нусха кўчирилмайдиган токенларни яратиш ва алмашиш, виртуал кийим яратиш киради. Web3 блокчейн, ақлли шартнома ва рақамли активларга асосланган.

Барча ваъдаларга қарамай, ривожланаётган тартибга солиш ва мавжуд тизимлар билан рақобат каби баъзи ноаниқликлар мавжуд. Бозорнинг дастлабки иштирокчилари ушбу қийинчиликларни енгиб ўтишлари ва Web3нинг кенг тарқалиши ва муваффақиятли бўлиши учун фойдаланувчи тажрибасини яхшилашлари керак.